İritabl Bağırsak Sendromu (İBS)

İritabl Bağırsak Sendromu (İBS) Nedir?
İritabl Bağırsak Sendromu karın ağrısı, şişkinlik, kabızlık ve/veya ishal ile seyreden bir durumdur. İritabl Bağırsak Sendromu bulaşıcı bir hastalık değildir.

İritabl Bağırsak Sendromu ölüme de yol açmaz. Halk arasında bazen spastik kolit olarak adlandırılır. Ancak bağırsak iltihaplanması anlamına gelen kolit’lerle (ülseratif kolit, Crohn Hastalığı, mikrobik kolit vb.) bir ilgisi yoktur. Bazen İritabl Bağırsak Sendromu sinirli bağırsak olarak da anılırsa da tabloyu sadece sinirli olmaya yani duygulanım bozukluklarına da bağlamak doğru değildir.

İBS Ne Gibi Değişikliklere Yol Açar ?

İBS olan bireylerde şişkinlik, aşırı gaz ile dolu olma hissi, bazen kramp tarzında olan karın ağrısı, acil tuvalete yetişmeyi gerektirecek sıkışıklık olabilir. Tuvalet alışkanlığı kabızlık, ishal veya birbirini takip eden kabızlık ishal dönemleri şeklinde olabilir.Tuvalet ihtiyacının giderilmesi veya gaz çıkarma ile karın ağrısı ve şişkinlikte rahatlama olması sık rastlanır. Ancak bazen dışkılama gerçekleşmesine rağmen bireyde bağırsakların tam boşalamadığı hissi vardır. İritabl Bağırsak Sendromunda çok değişik şikayetler olabilir. Ancak makattan kan gelmesi hiçbir zaman İBS’na bağlı olamaz. Ayrıca İBS ileri yaşta birden ortaya çıkmaz.

İBS na Ne Sebep Olur?Ağızdan alınan besinlerin önce sindirilmesi ve daha sonra da kalan artıkların tahliyesi için sindirim sisteminde ileriye doğru hareketi gerekir. Bu yolculuk sindirim tüpü (yemek borusu , mide ve bağırsaklar ) çevresindeki adalelerin birbirine ardışık kasılması şeklinde oluşur. İBS’da bu kasılmaların koordinasyonunda bir bozukluk vardır. Bunun yanı sıra bağırsak duyarlığında bir artış söz konusudur. İBS olan bireyler bağırsakların gerilmesine daha çok duyarlıdırlar ve gaz ile dolu bağırsak bu kişilerde bağırsak kenarındaki adalelerde kasılmaya ve şiddetli ağrıya yol açar.

İBS ve Stres
Bağırsaklar çok zengin bir sinir ağına sahiptirler. Bunun sonucunda bağırsaktan gelen uyaranlar beyine kolayca ulaşırken, beyinden gelen uyaranlar da bağırsağı kolayca etkiler. “Bağırsak tipi” olarak adlandırılan bir grup insanda bu etkileşim daha çok belirgindir. Gündelik yaşamdan kaynaklanan stresler (iş hayatındaki zorluklar, aile içi problemler vb.) İBS seyrinde çok önemli rol oynar. Ancak İBS hastalarında “duygulanım bozukluğu” olduğunu ve “kafalarının içini tedavi ettirmeleri” gerektiğini söylemek hem haksızlık hem de bilimsel yanlışlıktır. İBS psikiyatrik bir hastalık değildir. İBS’de bağırsaktaki fonksiyonel bozukluğa yol açan problem stres ile artabildiği gibi hissedilen bağırsak kaynaklı sıkıntılar da kişinin ruh halinin bozulmasına yol açabilir. Gündelik hayattaki sıkıntıların azaltılması bu bağırsak probleminin çözümüne katkıda bulunur. İritabl Bağırsak Sendromunun başarılı tedavisi kişinin ruh halinin de düzelmesine yol açar.

İBS Doğru Tanı Nasıl Konur?
Sağlık sorunlarında insanlar tarafından yapılan iki temel hata vardır. Birincisi bireyde hissedilen sıkıntıların umursanmayıp göz ardı edilmesi ve uzun süre hekime başvurmamaktır. İkinci hata ise mevcut şikayetin aşırı önemsenip hayattaki en önemli konu haline getirilip kelimenin tam anlamıyla doktor doktor gezmektir. Kısacası soruna gereğinden az önem vermek de, hak ettiğinden fazla anlam yüklemek de eşit derecede yanlıştır. İBS benzeri şikayetleri olan kişilerde bu iki temel hataya sıkça rastlanır. Medya organları, Internet ortamı gibi kaynaklardan çeşitli bilgi bombardımanına tutulan toplumda kendi kendine, arkadaşlarına veya akrabalarına tıbbi tanılar koymak gibi oldukça tehlikeli bir alışkanlık gelişmektedir. Değişik nedenler için muayeneye gelen pek çok hastada eskiden geçirdiği hastalıklar sorulduğunda uzun yıllardan beri kolit rahatsızlığı olduğunu söyleyen hastaya rastlamayan hekim yok gibidir. Ancak şaşırtıcı olan, hastanın kolit olarak nitelendirdiği bu durumun genellikle o güne kadar bir hekim tarafından değerlendirilmemiş olmasıdır. İritabl Bağırsak Sendromu doğru tanısı ancak konuyla ilgilenen bir hekim tarafından konabilir. Hastanın şikayetlerinin doktoru tarafından ayrıntısıyla dinlenmesi ve detaylı bir fizik muayene ilk ve en önemli basamaktır. Tanının kesinleşmesi için bazı laboratuar testleri genellikle gerekir. Bağırsakların durumunun objektif olarak değerlendirilmesi için kolonoskopi, kan ve dışkı tahlilleri, nadiren röntgen ile söz konusu şikayetlere sebep olacak diğer olasılıklar (bağırsak kanseri, inflamatuar bağırsak hastalıkları, divertikülit vb.) ekarte edilir. Hastada üst sindirim sistemini ilgilendiren karın ağrısı, midede yanma, bulantı vb. şikayetler varsa mide ilgili sorunları araştırmak için gastroskopi de yapılır. Bu incelemelerde bağırsak kaynaklı şikayetleri izah edecek bir hastalık bulunmadığı zaman tanının İritabl Bağırsak Sendromu olduğu düşünülür.

İBS Tedavi
Fizik muayene ve gerekli tetkikleri takiben tanı kesinleşip durumun hayatı tehdit eden bir hastalıktan kaynaklanmadığı anlaşıldıktan sonra hastaların pek çoğunda önemli oranda bir rahatlama olur. Bu rahatlık hissi beyin bağırsak hattındaki stresin oluşturduğu etkiyi kaldırır ve bağırsak kaynaklı şikayetler azalır. Hastaların bir bölümünde gündelik alınan gıdadaki posanın artırılması ve posadan zengin bir beslenme tarzına geçilmesi ile bağırsak çalışması iyileşir, kabızlık düzelir, gaz sıkıntısı azalır, sık ishal olan hastalarda ise dışkı kıvamı normale döner. Şikayetlerin kaybolmadığı küçük bir grupta ise hastanın doktoru tarafından reçete edilen İBS’ye etkili bir takım ilaçların kullanılması gerekebilir. İBS tedavisinde ilaç kullanılıyorsa hemen bir iyileşme beklenmemeli ve birkaç aylık tedaviye sabırla uyulmalıdır.

İBS Başka Hastalığa Dönüşür mü?
İBS kansere dönüşmez. Bireyin bağırsak kanserine yakalanma ihtimali İBS ile fazlalaşmaz. Ancak İBS tanısı olan hastalar da toplumun diğer fertleri gibi gereken zamanlarda tekrarlanacak tarama testlerini (kolonoskopi, sigmoidoskopi + dışkıda gizli kan vb.) yapılmalıdır. İBS olan kişilerde kalın bağırsakta divertiküller görülme ihtimali daha fazladır. İBS’de şikayetlerin azalmasına sebep olan posadan zengin beslenme divertiküllerin iltihaplanması (divertikülit) ihtimalini de azaltır.

İBS Hastalarına Tavsiyeler
Kendi kendinize tanı koymayın. Doktora başvurun.
Tanı kesinleştikten sonra artık başka bir şey (kanser) var mı diye endişelenmeyin.
Hayatınızdaki stres sebebi olan olayları gözden geçirip çözebileceklerinizi halledin. Sizin katkınızla düzelmeyecek konular için kafanızı boşuna yormayın. Gerekirse rahatlama tekniklerinden (yoga, meditasyon, felsefe, spor vb.) faydalanın.
Posadan zengin beslenin. Bol sebze ve meyve tüketin. Yeteri kadar su için.
Doktorunuzun verdiği ilaçları sabırla kullanın. Birkaç ay içinde daha iyi olacağınızı göreceksiniz.
İhtiyaç duyduğunuzda doktorunuza tekrar başvurmaktan çekinmeyin.